Δωρητές οργάνων διά νόµου;

του Αριστείδη Χατζή

Τα Νέα
25 Μαΐου 2011

Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στην Βουλή με θέμα τη «δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων» έχει σαν σκοπό να αντιμετωπίσει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα: την ελάχιστη αλλά και σταθερά μειούμενη προσφορά οργάνων για μεταμόσχευση στην Ελλάδα. Προφανώς το πρόβλημα στην Ελλάδα, όπως και παγκόσμια, είναι η πολύ μικρή προσφορά οργάνων. Για να αυξήσει αυτήν την προσφορά η ελληνική κυβέρνηση υιοθέτησε μια κακή ιδέα που έχει ήδη εφαρμοστεί σε αρκετές χώρες: εάν δεν δηλώσουμε ρητά το αντίθετο, θεωρούμαστε όλοι δωρητές οργάνων μετά τον θάνατό μας. Είναι κακή ιδέα γιατί είναι πατερναλιστική και ταυτόχρονα αναποτελεσματική.

Πρόκειται για έναν ιδιότυπο πατερναλισμό που ονομάζεται καταχρηστικά «φιλελεύθερος πατερναλισμός» (τον οποίον προτείνουν οι Cass Sunstein και Richard Thaler στο πολυσυζητημένο βιβλίο τους Nudge). Η ιδέα είναι η εξής: πώς θα υποχρεώσουμε τα άτομα να φερθούν με τον τρόπο που θέλουμε χωρίς να περιορίζουμε τις επιλογές τους και να απαγορεύουμε όσες δεν μας αρέσουν. Θα εκμεταλλευτούμε την δύναμη της αδράνειας. Θα επιλέγουμε εμείς γι' αυτά και μετά θα τους δίνουμε τη δυνατότητα να αλλάξουν την επιλογή που εμείς κάναμε για το καλό τους. Πολλά άτομα δεν θα κάνουν τον κόπο να αλλάξουν την αυτόματη επιλογή. Άρα θα πετύχουμε αυτό που θέλουμε με μικρό κόστος για την αυτονομία του ατόμου. Δεν θα το υποχρεώσουμε να κάνει κάτι, απλά θα το σπρώξουμε (nudge) προς την «ορθή» κατεύθυνση. Θα φερθούμε πατερναλιστικά αλλά με «φιλελεύθερο» τρόπο! Όμως ο «φιλελεύθερος πατερναλισμός» αποτελεί λογικό οξύμωρο - διότι ο πατερναλισμός δεν μπορεί να είναι φιλελεύθερος.

Περισσότερα

Κατεβάστε το άρθρο σε PDF (όπως δημοσιεύτηκε)


News Alert! Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε επί της αρχής και μάλιστα με σύφωνη γνώμη ΠΑΣΟΚ-ΝΔ. Πάντα υπάρχει συναίνεση στον πατερναλισμο... Δες εδώ.


Εδώ θα βρεις όλα τα σχετικά κείμενα (σχέδιο νόμου, εισηγητική έκθεση κλπ.), εδώ θα βρεις τη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου και εδώ ένα σχετικό ρεπορτάζ στο Βήμα.

Εδώ θα βρεις το δελτίο τύπου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (όπου εκφράζονται πολλές αντιρρήσεις). Ο Πρόεδρος του Οργανισμού μάλιστα παραιτήθηκε χθες. Εδώ θα βρεις της θέσεις του ΕΟΜ.

Εδώ θα βρεις το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις.

Εδώ θα βρεις ένα εξαιρετικό debate στους New York Times με θέμα το presumed consent ("Should Laws Push for Organ Donation?") με αφορμή σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, εδώ ένα ενημερωτικό άρθρο του BBC και εδώ μία από τις καλύτερες πρόσφατες εμπειρικές έρευνες.

Εδώ θα βρεις άλλο ένα εξαιρετικό debate για την αγορά οργάνων, εδώ ένα σχετικό άρθρο στην Wall Street Journal, εδώ ένα άλλο στην USA Today και εδώ μία παρουσίαση στο ιατρικό περιοδικό Lancet των κινήτρων που δίνει το κράτος του Ισραήλ για να αυξηθεί η προσφορά.

Εδώ μπορείς να ακούσεις την Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστημίο της Οξφόρδης Janet Radcliffe-Richards να υπερασπίζεται την απελεύθερωση της αγοράς οργάνων με πολύ ισχυρά επιχειρήματα (συζητώντας με το γνωστό φιλόσοφο David Edmonds στο BBC). Μην την χάσετε! Επίσης εδώ θα βρείτε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον debate για το θέμα στο Journal of Medical Ethics και εδώ όλα τα κείμενα της Sally Satel που ασχολείται χρόνια με το θέμα και ως ασθενής. Διαβάστε την συγκλονιστική προσωπική της ιστορία εδώ.

Διάβασε επίσης σχετικά κείμενα για το σχέδιο νόμου από τους Βάσω Κιντή, Πάσχο Μανδραβέλη, Τάκη Μίχα, Λίνα Παπαδοπούλου και του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαου - αλλά και ένα ενδιαφέρον σχετικό επιστημονικό άρθρο του Τάκη Βιδάλη.

Εδώ θα βρεις περισσότερα για το Nudge και τον "φιλελεύθερο πατερναλισμό" και εδώ ένα πρόσφατο επιστημονικό άρθρο που τον αντιμεωπίζει κριτικά.

Εδώ και εδώ θα βρεις άρθρα μου σε εφημερίδες ενάντια στον πατερναλισμό (δες επίσης εδώ, εδώ, εδώ και εδώ για σχετικά κείμενα) και εδώ ένα επιστημονικό άρθρο για το νομικό πατερναλισμό με ένα ευρύτερο ενδιαφέρον (δες επίσης άλλα δύο σχετικά επιστημονικά άρθρα εδώ και εδώ).

* Ο συγγραφέας του άρθρου είναι δωρητής οργάνων από τα 18. Η συναίνεση του όμως είναι πραγματική, όχι εικαζόμενη.