Θολώνοντας το τεκμήριο αθωότητας

του Πάσχου Μανδραβέλη

Καθημερινή
29 Μαΐου 2011

Tην περασμένη εβδομάδα τα πρωτοσέλιδα των ελληνικών εφημερίδων ήταν γεμάτα με φονικά και φονιάδες. Σταχυολογούμε κάποιους τίτλους της Παρασκευής 20.5.2011: «Οι δολοφόνοι πούλησαν την κάμερα για 120 ευρώ», «Χειροπέδες στους φονιάδες», «Επιασαν τους αδίστακτους φονιάδες», «Αφγανοί οι δολοφόνοι του 44χρονου πατέρα», «Πιάστηκαν οι δολοφόνοι του 44χρονου», «Αφγανοί οι δολοφόνοι του 44χρονου», «Αφγανοί οι δράστες της άγριας δολοφονίας», «Αφγανοί δολοφόνοι για 120 ευρώ».

Στις μέσα σελίδες των εφημερίδων τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Υπήρχαν άρθρα επί άρθρων, κλαυθμός και οδυρμός, για την καταστρατήγηση του τεκμηρίου αθωότητας ενός κατηγορουμένου για απόπειρα βιασμού και ομηρία μιας 32χρονης στην Αμερική. Το επιχείρημα ήταν ότι ένας άνθρωπος (που μπορεί να αποδειχθεί και αθώος) υπέστη την τιμωρία της διαπόμπευσης. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μετέδωσαν την εικόνα του, ενώ μεταφερόταν σιδηροδέσμιος από το αστυνομικό τμήμα στο δικαστήριο.

Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι «άλλο ο Στρος - Καν κι άλλο δύο ανώνυμοι Αφγανοί μετανάστες». Σωστά· έτσι κι αλλιώς όλοι οι Αφγανοί έχουν το ίδιο χρώμα. Επιπλέον, ο πρώην διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου χάνει πολύ περισσότερα από την είδηση της σύλληψής του, απ’ ό,τι χάνουν δύο μετανάστες από τα βάθη της Ασίας. Αλλά πρέπει να θέσουμε ένα ερώτημα: πότε τα ΜΜΕ καταστρατηγούν το τεκμήριο της αθωότητας; Οταν μεταδίδουν –έστω με εικόνα– ότι κάποιος κατηγορείται για βιασμό, ή όταν εκδίδουν την δικαστική απόφαση «ιδού οι δολοφόνοι του 44χρονου στην οδό Ηπείρου»; Να σημειώσουμε ότι και στις δύο περιπτώσεις οι δημοσιογράφοι δεν έχουν τη δικογραφία, δεν μπορούν να εκτιμήσουν τα πραγματικά στοιχεία και, φυσικά, δεν μπορούν να ξέρουν πέραν πάσης αμφιβολίας ούτε αν ο Στρος - Καν είναι βιαστής ούτε αν οι δύο Αφγανοί είναι δολοφόνοι. Και στις δύο περιπτώσεις, έχουμε κατηγορούμενους και τίποτε περισσότερο.

Περισσότερα

The Strauss-Kahn Case: Free Press, Fair Trial?

New York Times
Room for Debate
May 27, 2011

In a letter to the Manhattan district attorney, the lawyers for Dominique Strauss-Kahn have complained that his "right to a fair trial is being compromised by the public disclosure of prejudicial material." They said they were holding on to damaging information about the hotel housekeeper who has accused the former I.M.F. chief of sexual assault.

The letter was seen as legal gamesmanship — allowing Mr. Strauss-Kahn’s lawyers to hint at negative material about the victim without revealing it -- but the lawyers also raised the general issue of the role of "the media frenzy" in the case.

We asked legal analysts, including well-known defense lawyers, for their views on what difference the intense pretrial media scrutiny might make at a trial. How does the barrage of coverage affect potential jurors? Or press-shy prosecution witnesses? We also asked a French lawyer, François Quintard-Morénas, an expert in the history of presumption of innocence in the U.S. and France, to explain why the French remain so rankled about the "Anglo-Saxon media" coverage of this case.


"The French Have a Legal Point"
François Quintard-Morénas, French lawyer

"Publicity vs. the Plea"
Kendall Coffey, defense lawyer, "Spinning the Law"

"Remember: Kobe Walked"
Laurie L. Levenson, professor, Loyola Law School

"The Voir Dire Is Key"
Shawn Holley, defense lawyer

"Pursue Justice, Not Rumors"
Anne Bremner, lawyer and legal analyst

"Jurors and Reasonable Doubt"
Gerald Shargel, New York defense attorney

More

Δίκιο και Δίκαιο

του Κώστα Μποτόπουλου

Τα Νέα
26 Μαΐου 2011

Η προχθεσινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των ανθρωπίνων Δικαιωµάτων στην υπόθεση «Κώνστα κατά Ελλάδος» δεν αφορά τα «γεγονότα του Παντείου» καθεαυτά, αλλά κρίσιµα ηθικά, πολιτικά και νοµικά τους παρεπόµενα. Το νοµικώς ενδιαφέρον στοιχείο έγκειται κυρίως στη διατύπωση της θέσης ότι οι ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί (στη συγκεκριµένη περίπτωση, ο πρωθυπουργός της προηγούµενης κυβέρνησης και δύο υπουργοί του) όχι µόνο οφείλουν να σέβονται το τεκµήριο αθωότητας κάθε κατηγορουµένου όταν εκφράζονται δηµόσια, αλλά οφείλουν να το σέβονται περισσότερο από κάθε άλλον, δεδοµένης της θεσµικής τους θέσης και της δυνατότητας επηρεασµού της κοινής γνώµης και της Δικαιοσύνης. Η πολιτική διάσταση ανευρίσκεται στον κόλαφο που επιδαψιλεύει – όχι για πρώτη φορά – ένα διεθνές δικαστήριο στον τρόπο µε τον οποίο διεξάγεται η πολιτική αντιπαράθεση στην Ελλάδα, γίνεται σεβαστό το κράτος δικαίου και λειτουργεί (ή µάλλον δεν λειτουργεί) στην πράξη η διάκριση των εξουσιών. Ηθικά τέλος ζητήµατα γεννιούνται από την ευκολία µε την οποία ένας κατηγορούµενος (ιδίως όταν είναι «επώνυµος») χαρακτηρίζεται τούτο ή το άλλο από έχοντες δηµόσια εξουσία και λόγο, επηρεάζοντας έτσι, ίσως ανεπανόρθωτα, την προσωπική του εικόνα αλλά και, γενικότερα και κρισιµότερα, τις προϋποθέσεις απονοµής της Δικαιοσύνης σε µια χώρα διαρκούς επικάλυψης των θεσµών από τις κραυγές.

Περισσότερα

Δωρητές οργάνων διά νόµου;

του Αριστείδη Χατζή

Τα Νέα
25 Μαΐου 2011

Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στην Βουλή με θέμα τη «δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων» έχει σαν σκοπό να αντιμετωπίσει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα: την ελάχιστη αλλά και σταθερά μειούμενη προσφορά οργάνων για μεταμόσχευση στην Ελλάδα. Προφανώς το πρόβλημα στην Ελλάδα, όπως και παγκόσμια, είναι η πολύ μικρή προσφορά οργάνων. Για να αυξήσει αυτήν την προσφορά η ελληνική κυβέρνηση υιοθέτησε μια κακή ιδέα που έχει ήδη εφαρμοστεί σε αρκετές χώρες: εάν δεν δηλώσουμε ρητά το αντίθετο, θεωρούμαστε όλοι δωρητές οργάνων μετά τον θάνατό μας. Είναι κακή ιδέα γιατί είναι πατερναλιστική και ταυτόχρονα αναποτελεσματική.

Πρόκειται για έναν ιδιότυπο πατερναλισμό που ονομάζεται καταχρηστικά «φιλελεύθερος πατερναλισμός» (τον οποίον προτείνουν οι Cass Sunstein και Richard Thaler στο πολυσυζητημένο βιβλίο τους Nudge). Η ιδέα είναι η εξής: πώς θα υποχρεώσουμε τα άτομα να φερθούν με τον τρόπο που θέλουμε χωρίς να περιορίζουμε τις επιλογές τους και να απαγορεύουμε όσες δεν μας αρέσουν. Θα εκμεταλλευτούμε την δύναμη της αδράνειας. Θα επιλέγουμε εμείς γι' αυτά και μετά θα τους δίνουμε τη δυνατότητα να αλλάξουν την επιλογή που εμείς κάναμε για το καλό τους. Πολλά άτομα δεν θα κάνουν τον κόπο να αλλάξουν την αυτόματη επιλογή. Άρα θα πετύχουμε αυτό που θέλουμε με μικρό κόστος για την αυτονομία του ατόμου. Δεν θα το υποχρεώσουμε να κάνει κάτι, απλά θα το σπρώξουμε (nudge) προς την «ορθή» κατεύθυνση. Θα φερθούμε πατερναλιστικά αλλά με «φιλελεύθερο» τρόπο! Όμως ο «φιλελεύθερος πατερναλισμός» αποτελεί λογικό οξύμωρο - διότι ο πατερναλισμός δεν μπορεί να είναι φιλελεύθερος.

Περισσότερα

Κατεβάστε το άρθρο σε PDF (όπως δημοσιεύτηκε)


News Alert! Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε επί της αρχής και μάλιστα με σύφωνη γνώμη ΠΑΣΟΚ-ΝΔ. Πάντα υπάρχει συναίνεση στον πατερναλισμο... Δες εδώ.


Εδώ θα βρεις όλα τα σχετικά κείμενα (σχέδιο νόμου, εισηγητική έκθεση κλπ.), εδώ θα βρεις τη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου και εδώ ένα σχετικό ρεπορτάζ στο Βήμα.

Εδώ θα βρεις το δελτίο τύπου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (όπου εκφράζονται πολλές αντιρρήσεις). Ο Πρόεδρος του Οργανισμού μάλιστα παραιτήθηκε χθες. Εδώ θα βρεις της θέσεις του ΕΟΜ.

Εδώ θα βρεις το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις.

Εδώ θα βρεις ένα εξαιρετικό debate στους New York Times με θέμα το presumed consent ("Should Laws Push for Organ Donation?") με αφορμή σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, εδώ ένα ενημερωτικό άρθρο του BBC και εδώ μία από τις καλύτερες πρόσφατες εμπειρικές έρευνες.

Εδώ θα βρεις άλλο ένα εξαιρετικό debate για την αγορά οργάνων, εδώ ένα σχετικό άρθρο στην Wall Street Journal, εδώ ένα άλλο στην USA Today και εδώ μία παρουσίαση στο ιατρικό περιοδικό Lancet των κινήτρων που δίνει το κράτος του Ισραήλ για να αυξηθεί η προσφορά.

Εδώ μπορείς να ακούσεις την Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστημίο της Οξφόρδης Janet Radcliffe-Richards να υπερασπίζεται την απελεύθερωση της αγοράς οργάνων με πολύ ισχυρά επιχειρήματα (συζητώντας με το γνωστό φιλόσοφο David Edmonds στο BBC). Μην την χάσετε! Επίσης εδώ θα βρείτε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον debate για το θέμα στο Journal of Medical Ethics και εδώ όλα τα κείμενα της Sally Satel που ασχολείται χρόνια με το θέμα και ως ασθενής. Διαβάστε την συγκλονιστική προσωπική της ιστορία εδώ.

Διάβασε επίσης σχετικά κείμενα για το σχέδιο νόμου από τους Βάσω Κιντή, Πάσχο Μανδραβέλη, Τάκη Μίχα, Λίνα Παπαδοπούλου και του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαου - αλλά και ένα ενδιαφέρον σχετικό επιστημονικό άρθρο του Τάκη Βιδάλη.

Εδώ θα βρεις περισσότερα για το Nudge και τον "φιλελεύθερο πατερναλισμό" και εδώ ένα πρόσφατο επιστημονικό άρθρο που τον αντιμεωπίζει κριτικά.

Εδώ και εδώ θα βρεις άρθρα μου σε εφημερίδες ενάντια στον πατερναλισμό (δες επίσης εδώ, εδώ, εδώ και εδώ για σχετικά κείμενα) και εδώ ένα επιστημονικό άρθρο για το νομικό πατερναλισμό με ένα ευρύτερο ενδιαφέρον (δες επίσης άλλα δύο σχετικά επιστημονικά άρθρα εδώ και εδώ).

* Ο συγγραφέας του άρθρου είναι δωρητής οργάνων από τα 18. Η συναίνεση του όμως είναι πραγματική, όχι εικαζόμενη.

 

Το ολιγοπώλιο της βίας

του Αριστείδη Χατζή

The Books' Journal
Ιούνιος 2011

Το παράδοξο σε ένα φιλελεύθερο κράτος δικαίου είναι ότι αυτό το κράτος διατηρεί το μονοπώλιο της βίας. Είναι παράδοξο γιατί το κράτος δικαίου έχει σαν αποστολή την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών αλλά και κάτι επιπλέον, όπως θαυμάσια το έχει εκφράσει ο φιλόσοφος Avishai Margalit: να εξασφαλίσει ότι η κοινωνία που ρυθμίζει είναι «αξιοπρεπής», δηλαδή μια κοινωνία στην οποία οι πολίτες ζουν με αξιοπρέπεια και δεν ταπεινώνονται από το κράτος και τους θεσμούς του, αλλά διατηρούν την προσωπική τους αυτονομία και τον αυτοσεβασμό τους. Το παράδοξο λοιπόν είναι ότι αυτό το κράτος διατηρεί την αποκλειστικότητα της χρήσης βίας και μάλιστα κυρίως κατά των πολιτών του.

Εξηγείται όμως εύκολα, με ένα άλλο παράδοξο: Το κράτος δικαίου έχει σαν κύριο σκοπό την μεγιστοποίηση της ελευθερίας και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εφόσον αυτή περιοριστεί σε κάποιον βαθμό. Το κράτος δικαίου θα περιορίσει την ελευθερία του ληστή, του βιαστή, του δολοφόνου, του απατεώνα, του παιδεραστή, του χούλιγκαν. Ο περιορισμός της ελευθερίας τους («δεν σου επιτρέπουμε να κάνεις όσα θέλεις να κάνεις κι αν τα κάνεις θα σε τιμωρήσουμε») αυξάνει την ελευθερία όλων μας. Αυτός ο αναγκαίος περιορισμός μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κρατική, οργανωμένη, νομιμοποιημένη βία που ασκείται όμως με απόλυτο σεβασμό στο Σύνταγμα και τους νόμους.

Μέχρι ποιο σημείο νομιμοποιείται το κράτος να περιορίσει την ελευθερία μας για να την μεγιστοποιήσει; Μέχρι το σημείο όπου το κόστος από τον περιορισμό της ελευθερίας είναι μικρότερο από το όφελος. Το κράτος δικαιούται να περιορίζει την ελευθερία μόνο εφόσον ο περιορισμός της αυξάνει τη συνολική ελευθερία για όλους. Βέβαια τίποτα δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Η περίφημη προειδοποίηση του Λόρδου Acton, «η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα» έχει επανειλημμένα αποδειχτεί και εμπειρικά. Αλλά και η άλλη περίφημη ρήση του Abraham Maslow, «όταν έχεις το σφυρί, βλέπεις όλα τα προβλήματα σαν καρφιά» έχει κι αυτή επιβεβαιωθεί στην Ελλάδα: όταν έχεις ένα γκλομπ είναι εύκολο να ξεχάσεις ότι αυτό που χτυπάς είναι ένα κεφάλι.

Περισσότερα

Μια ασήμαντη γυναίκα

του Σταύρου Τσακυράκη

Τα Νέα
21 Μαΐου 2011

Έπειτα από καταγγελία µιας ασήµαντης γυναίκας, για να χρησιµοποιήσω τον τίτλο και την ειρωνεία του έργου του Οσκαρ Ουάιλντ, µιας νέας µετανάστριας από την Αφρική, που εργάζεται ως καθαρίστρια σε πολυτελές ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης, οι διωκτικές Αρχές σταµάτησαν το αεροπλάνο που ετοιµαζόταν να αναχωρήσει για την Ευρώπη και συνέλαβαν τον επικεφαλής του ∆ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου Ντοµινίκ Στρος-Καν κατηγορούµενο για πράξεις σεξουαλικής βίας. Τηνεποµένη,ο κρατούµενος οδηγείται ενώπιον δικαστηρίου. Η τηλεόραση τον δείχνει να µεταφέρεται συνοδεία αστυνοµικών, µε τα χέριαστην πλάτη (προφανώς µε χειροπέδες). Το δικαστήριο διατάσσει την προσωρινή κράτησή του και ο κατηγορούµενος οδηγείται στη φυλακή.

Η κοινή γνώµη στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία µένει εµβρόντητη από τα γεγονότα που µοιάζουν µε πλοκή κινηµατογραφικής ταινίας. Πολύ γρήγορα επικρατεί ένας γενικός σκεπτικισµός. Το 57% των Γάλλων,πιστεύει ότι πρόκειται για στηµένη ιστορία.

Αµέσως διάφοροι φίλοι του Στρος-Καν, πολιτικοί και διανοούµενοι, βγήκαν να τον υπερασπισθούν. Παραπονέθηκαν για τη «µεταχείριση» του κατηγορουµένου, επικαλέστηκαν το τεκµήριο αθωότητας και µερικοί εξέφρασαν καθαρά τον σκεπτικισµό τους για την αλήθεια της καταγγελίας. Τι γύρευε µόνη της στο δωµάτιο, είπε ο φιλόσοφος Μπερνάρ Ανρί-Λεβί, όταν συνήθως µια στρατιά από καθαρίστριες αναλαµβάνουν να τακτοποιήσουν τη σουίτα ενός πολυτελούς ξενοδοχείου. Κοινό σηµείο όλων όσοι βρήκαν κάτι να προσάψουν (και ενδεχοµένως να ξεπεράσουντο αίσθηµα ταπείνωσης από το γεγονός ότι ένας τόσο σηµαντικός άνδρας κατηγορείται για τόσο σοβαρά κακουργήµατα) ήταν ο αποτροπιασµός για ένα δικαστικό σύστηµα που επιτρέπει τη «διαπόµπευση» του κατηγορουµένου. Με αφορµή αυτή τηνιστορία έγιναν φανερές µερικές διαφορές νοοτροπίας µεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Υποθέτω ότι ουδείς στις ΗΠΑ ξαφνιάστηκε από τον «ζήλο» των διωκτικών Αρχών να αντιµετωπίσουν µε σοβαρότητα την καταγγελία της καθαρίστριας και να σπεύσουν να συλλάβουν τον διάσηµο Στρος-Καν. Στην Αµερική είναι δεδοµένο ότι τα κρατικά όργανα οφείλουν να επιδεικνύουν ίση µεταχείριση προς όλους και όταν αυτό συµβαίνει δεν ξαφνιάζει κανέναν. Εµείς που δεν θεωρούµε αυτονόητη την ισονοµία, όχι µόνο ξαφνιαζόµαστε αλλά τη βρίσκουµε και ύποπτη. ∆εν είµαστε εµείς Αµερικανάκια να χάβουµε ότι ολόκληρος Στρος-Καν αντιµετωπίζεται το ίδιο µε ένα πρεζόνι του Χάρλεµ. Κάποιο λάκκο έχει η ιστορία. Ακόµη, όµως, κι αν έχουν δίκιο οι πονηροί, και η υπόθεση αποδειχθεί στηµένη, το µάθηµα της ισονοµίας παραµένει ισχυρό και καλά θα κάνουµε να το αποδεχτούµε ανεπιφύλακτα.

Περισσότερα

Ο χιμπαντζής που βρυχάται

του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Τα Νέα
21 Μαΐου 2011

Όταν ζεις σε µια χώρα όπου το αίσθηµα της αδικίας είναι εξίσου δηµοκρατικά µοιρασµένο µε τη βεβαιότητα της ατιµωρησίας, τότε είναι απολύτως φυσικό να αισθάνεσαι ανακούφιση όταν σου δίνεται η ευκαιρία να διαπιστώσεις πως τα πράγµατα δεν είναι παντού και πάντα έτσι. Πως η ελληνική υποκρισία δεν είναι συγγενής διαµαρτία της ανθρώπινης φύσης, πως υπάρχουν και τόποι, σ' αυτόν και όχι στον άλλον κόσµο, όπου η ισονοµία δεν έχει χάσει τη σηµασία της, µαζί και µε άλλες βαρύγδουπες εκφράσεις όπως «κράτος δικαίου», «διαχωρισµός των θεσµών» και τα συµπαροµαρτούντα.

Όταν η ∆ικαιοσύνη προστατεύει την καµαριέρα ενός ξενοδοχείου από τον φερόµενο ως βιαστή της, όσο ισχυρός κι αν είναι αυτός, τότε δικαιούσαι κι εσύ να διατηρείς κάποια ελπίδα ότι ο κόσµος µας δεν είναι απλώς µια σατανική µηχανή όπου ο δυνατός τρώει τον αδύναµο. Ναι, η υπόθεση Στρος-Καν έδειξε πως στις ΗΠΑ µπορεί να κυβερνούν οι νόµοι και όχι οι άνθρωποι, όπως έγραφε η Χάνα Αρεντ όταν εγκατέλειπε τη ναζιστική Γερµανία για να ζητήσει καταφύγιο στην άλλη πλευρά του ωκεανού.

Περισσότερα

Η διαπόμπευση του Στρος - Καν

του Πάσχου Μανδραβέλη

Καθημερινή
19 Μαΐου 2011

Στη Γαλλία πολλοί συγκλονίστηκαν από την εικόνα του σιδηροδέσμιου Ντομινίκ Στρος - Καν και στην Ελλάδα εξεπλάγημεν. Πολλοί συνέκριναν αυτήν την εικόνα με τα καθ’ ημάς και έφτασαν στο ασφαλές (λόγω εμπειρίας) ότι «στην Ελλάδα δεν γίνονται αυτά».

Σε πρώτη ανάγνωση, η διαπίστωση είναι ακριβής. Στην Ελλάδα οι ισχυροί -όχι μόνο της πολιτικής, αλλά και του χρήματος και της show biz- χαίρουν πάντα μιας πολύ διακριτικής αντιμετώπισης και από τις διωκτικές, αλλά και από τις δικαστικές αρχές. Είναι νωπό το παράδειγμα του πρώην ισχυρού μετόχου και προέδρου της ασφαλιστικής εταιρίας «Ασπίς - Πρόνοια», κ. Παύλου Ψωμιάδη, ο οποίος αν και κατηγορείται για κατάχρηση δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ κυκλοφορούσε -μέχρι πρότινος- ελεύθερος με την εξωφρενική εγγύηση των 100.000 μόλις ευρώ. Αλλά και υποθέσεις ναρκωτικών στις οποίες ήταν αναμεμιγμένοι κάποιοι προβεβλημένοι της τηλεοπτικής διασκέδασης, έτυχαν ιδιαίτερου χειρισμού από τη Δικαιοσύνη, αλλά και από τα ΜΜΕ. «Το πρόσωπο του κατηγορουμένου είναι ιερό» αποφάνθηκαν πολλοί, και έχουν δίκιο. Αλλά σε τι ακριβώς είναι ιερό; Και γιατί τα πρόσωπα κάποιων κατηγορουμένων είναι πιο «ιερά» από άλλα;

Πάνω στην «ιερότητα του προσώπου» οι νομοθέτες απαγόρευσαν την παρουσία τηλεοπτικής κάμερας έξω από τα δικαστήρια και τη δημοσίευση ονομάτων και φωτογραφιών κατηγορουμένων. Ετσι, ζήσαμε το «έπος της 36χρονης», τις κατηγορίες κατά του «40χρονου» και τη δίωξη του «60χρονου». Διακηρυγμένος στόχος του νόμου ήταν «να προστατευτούν από τη διαπόμπευση» οι κατηγορούμενοι. Φυσικά, ο νόμος κατέρρευσε αμέσως με πρωτοβουλία των αρχών. «Τις χειροπέδες τις είδατε;», ρώτησε ρητορικά κάποιος υπουργός της κυβέρνησης στην «υπόθεση των κουμπάρων» το 2005. Οι κουμπάροι εμφανίστηκαν σε όλα τα τηλεοπτικά δίκτυα και σε όλες τις εφημερίδες σιδηροδέσμιοι. Η εικόνα βοηθούσε στον επικοινωνιακό σχεδιασμό ενός ντροπιαστικού για την κυβέρνηση σκανδάλου. Ετσι, η Ελλάδα απέκτησε ακόμη έναν ανεφάρμοστο νόμο, πασπαλισμένο με μπόλικη υποκρισία.


Περισσότερα

Χειροπέδες και πολιτική

του Χαράλαμπου Ανθόπουλου

Έθνος
18 Μαΐου 2011

Ας θυμηθούμε το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αυτό που απαγορεύει τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση. Ισως τελικά είναι αυτό το άρθρο που κάνει τη διαφορά ανάμεσα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Οτι τα βασανιστήρια είναι ανεκτά στις ΗΠΑ, το γνωρίζαμε από τις ανακριτικές μεθόδους που ακολούθησαν οι Αμερικανοί στρατιώτες στο Αμπου Γκράιμπ και το Γκουαντάναμο. Τώρα, με την υπόθεση Στρος Καν, βεβαιωθήκαμε ότι στις ΗΠΑ είναι κάτι το φυσιολογικό και η εξευτελιστική μεταχείριση των προσώπων που υποβάλλονται σε νόμιμη σύλληψη.

Πράγματι, η προσαγωγή του Στρος Καν με χειροπέδες στο δικαστήριο αποτελεί, με βάση τα ευρωπαϊκά νομικά δεδομένα, μια όχι απάνθρωπη μεν, αλλά σίγουρα εξευτελιστική μεταχείριση. Όπως έκρινε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εξευτελιστική μεταχείριση κατά το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης αποτελεί η χρήση χειροπεδών όταν συνιστά αδικαιολόγητη διαπόμπευση του συλληφθέντος (βλ. την απόφαση του Erdogan Yagiz κατά Τουρκίας, της 6ης Μαρτίου 2007). Αλλά και το άρθρο 278 παρ. 2 του ελληνικού Κώδικα Ποινικής Δικονομίας επιτρέπει τη χρήση χειροπεδών μόνο όταν το συλληφθέν πρόσωπο αντιστέκεται, είναι επικίνδυνο ή είναι ύποπτο φυγής. Τίποτε από όλα αυτά δεν συνέτρεχε στην περίπτωση του Στρος Καν και η χρήση χειροπεδών φαίνεται ότι δεν είχε άλλο σκοπό παρά μόνο τη δημόσια, μάλλον την παγκόσμια, διαπόμπευσή του. Ισως όμως ο στόχος να μην ήταν μόνο ο Στρος Καν αλλά και η Ευρωπαϊκή Ενωση, που θέλει πάντοτε να έχει τον πρώτο λόγο στον ορισμό του Γενικού Διευθυντή του ΔΝΤ.

Περισσότερα

Νίκος Αλιβιζάτος: Ίσως τα καταφέρουμε

Συνέντευξη στην Αγγελική Μπιρμπίλη

Athens Voice
18 Μαΐου 2011

Είναι πρωί, στο γραφείο επικρατεί ηρεμία, στοίβες τα βιβλία δίνουν τον τόνο. Έξω, η πόλη είναι ανήσυχη. Τα συνδικάτα ετοιμάζονται για τη γενική απεργία, η κυβέρνηση για τη σκληρή διαπραγμάτευση του νέου μνημονίου, οι «πατριώτες» περιμένουν τη νύχτα για να πάρουν το νόμο στα χέρια τους – με κοινωνική ανοχή. Πόσες τραγωδίες αντέχει η πόλη;

Όλη την εβδομάδα μετράμε τραυματίες και νεκρούς. Ενδοκυβερνητικές συγκρούσεις, συγκρούσεις στους δρόμους. Τυφλές ρατσιστικές επιθέσεις και πράξεις «συμβολικής βίας» από «επαναστάτες» που αποδέχονται σαν παράπλευρη απώλεια την πιθανότητα να καούν κάποιοι τυχαίοι στη διπλανή λαϊκή. Έχουμε χάσει την ψυχή μας;

Η οικονομική κρίση έχει εκτραπεί σε πολιτική και κοινωνική κρίση, η συναίνεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων είναι αδύνατη, η παρακμή είναι ασυγκράτητη. Στο μεταξύ στην Ευρώπη άλλοι αποφασίζουν την τύχη μας για τα επόμενα πολλά χρόνια. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, διαπιστώνω διαβάζοντας το εξαιρετικό βιβλίο Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική Ιστορία, 1800-2010 (εκδ. Πόλις). Μια μελέτη επτακοσίων σελίδων, πολύτιμος οδηγός συμπυκνωμένων πληροφοριών, αποκαλυπτικός για τη νεότερη Ελλάδα. Μια ιστορική και πολιτική αναδρομή που, μέσα από τις γραμμές των Συνταγμάτων, μεταδίδει σε πείσμα της ζοφερής επικαιρότητας αισιοδοξία.

Στο γραφείο του, o Νίκος Αλιβιζάτος με υποδέχεται με ηρεμία. Μια ηρεμία που η πόλη και η κοινωνία χρειάζεται απελπισμένα. Ηρεμία που θα νοσταλγήσουμε...

Κύριε καθηγητά, ποια πιστεύετε ότι είναι η σοβαρότερη εχθρική πράξη εναντίον του Συντάγματος, από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα;


Δύσκολη ερώτηση. Υπάρχουν δηλώσεις που αμφισβητούν το κύρος του Συντάγματος, για παράδειγμα, η αμφισβήτηση της αμεροληψίας των Δικαστών. Υπάρχει αμφισβήτηση των θεσμών - η περίφημη δήλωση του Ανδρέα στην Κοζάνη, «δεν υπάρχουν θεσμοί παρά μόνο ο λαός». Αν μιλάτε όμως για συγκεκριμένες πράξεις, συμβολικής ίσως σημασίας, θα έλεγα ότι ήταν η αποδοχή ενός ποσού, αν δεν κάνω λάθος, 2.000.000 δολαρίων κατατεθειμένων σε Ελβετικό λογαριασμό ως ενίσχυση πολιτικού κόμματος από τον Αντιπρόεδρο της Κυβερνήσεως το 1988 ή 1989. Το ποσό αυτό, υπενθυμίζω, είχε καταβάλει –και δε νομίζω ότι αμφισβητείται– ο επιχειρηματίας Κοσκωτάς.

Για ποιους λόγους υπάρχουν τόσο έντονες και συχνές διαφωνίες μεταξύ των συνταγματολόγων; Υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι ανάγνωσης της συνταγματικότητας;

Νομίζω και της νομιμότητας γενικότερα. Περίπου για όλα τα ζητήματα εμείς οι νομικοί μπορούμε να υποστηρίξουμε διαφορετικές απόψεις. Μόνο ένα παράδειγμα θα σας πω για να χαμογελάσετε. Μιλάμε για την ψήφο Αλευρά το 1985. Με στο Πανεπιστήμιο υπάρχει μεγάλη ένταση και εξετάζω προφορικά. Λέω στους φοιτητές, πως εν πάση περιπτώσει υπάρχουν μερικές διατάξεις του Συντάγματος που δε μπορούν να αμφισβητηθούν, παραδείγματος χάρη, ότι η θητεία της Βουλής είναι τετραετής. Πετάγεται ένας στην προφορική εξέταση και λέει «Γιατί κύριε Καθηγητά; Κι αυτό μπορεί να αμφισβητηθεί». «Τι εννοείτε;». «Ότι τα έτη είναι Κινέζικα. Πού λέει το Σύνταγμα ότι δεν είναι;» Με άλλα λόγια, για να σοβαρέψουμε, πάντοτε υπάρχουν διχογνωμίες. Ο βαθμός ωριμότητας μιας χώρας, κατά τη γνώμη μου, προκύπτει από το πόσο ανεβάζεις τον πήχη, δηλαδή το πόσο μερικές ρυθμίσεις, πραγματικά δεν μπορούν να αμφισβητηθούν –τι σημαίνει, για παράδειγμα, αδιάβλητες εκλογές; Νομίζω ότι εάν δεν υπάρχει αμφισβήτηση εκεί, η χώρα είναι σε καλό δρόμο.

Περισσότερα

Justice Breyer Sounds Hopeful Note at Holocaust Museum

Wall Street Journal
May 17, 2011

Supreme Court Justice Stephen Breyer Tuesday capped the National Days of Remembrance, the congressionally-mandated commemoration of the Holocaust, by focusing on a legal legacy stretching from the Nuremberg Tribunal to present-day efforts to hold war criminals accountable, such as the International Criminal Court.

“I come here as a judge and a Jew,” Justice Breyer said in a keynote address at a Capitol ceremony sponsored by the Holocaust Memorial Museum, in part to remember “that the Holocaust story ended with a fair trial.”

Justice Breyer recalled that the late Justice Robert Jackson called his service as chief prosecutor at Nuremberg, which tried 24 surviving Nazi leaders for crimes against humanity, “infinitely more important than my work on the Supreme Court.”

Justice Jackson had opened his case by telling the world that “the wrongs we seek to condemn and punish have been so calculated, so malignant and so devastating, that civilization cannot tolerate their being ignored because it cannot survive their being repeated.”

More

Read the Speech

See also

Should Laws Push for Organ Donation?

New York Times
Room for Debate
May 2, 2011

A New York assemblyman has introduced a bill aimed at making the state the first to presume people want to donate their organs unless they specifically say otherwise. Under current law, people give permission to donate their organs by checking a box on their driver’s licenses or filling out a donor card.

The legislation, introduced by Assemblyman Richard Brodsky, a Westchester Democrat, is in two parts: the first step would end the right of the next of kin to challenge the decisions of their dead or dying relatives to donate their organs.

In a second measure, which is far more contentious, people would have to indicate in official documents — their driver’s licenses, most commonly — that they specifically don’t want to donate organs. If the box is not checked, it is presumed the person wants to donate.

What are the ethical and practical issues involved in changing the law? Is a “presumed consent” system an effective way to increase the number of organs available, and thus save lives, or will it deter public support for donation?

Arthur Caplan, professor of bioethics

Kieran Healy, sociologist

Sally Satel, American Enterprise Institute

Elaine Berg, New York Organ Donor Network

Mary Ann Baily, Hastings Center

More