Τρεις αγγλοαμερικανοί φιλόσοφοι για την πολιτική ανυπακοή: Raz, Dworkin, Rawls

του Ξενοφώντα I. Παπαρρηγόπουλου

στο συλλογικό έργο Το δικαίωμα της αντίστασης
Δικανικοί Διάλογοι, ΙΙΙ 1995
Επιμ. Ιωάννης Αραβαντινός

Όταν το 1983 ο R. Dworkin κλήθηκε από το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα να μιλήσει στη Βόννη για το πρόβλημα της πολιτικής ανυπακοής που είχε απασχολήσει τότε τη Γερμανία, αλλά και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες εν όψει της εγκαταστάσεως σε Ευρωπαϊκό έδαφος πυρηνικών πυραύλων, παρατηρούσε ότι το ζήτημα τούτο, δηλαδή το ζήτημα της πολιτικής ανυπακοής, είχε απασχολήσει την αγγοαμερικανική νομική σκέψη από πολύ καιρό.

Περισσότερο δε την αμερικανική, παρά την αγγλική, όπως σημείωνε.

Πράγματι, πριν από τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο, το Κογκρέσο είχε ψηφίσει τον περίφημο νόμο για τους φυγάδες δούλους, που υποχρέωνε όσους πολίτες συνελάμβαναν μαύρους οι οποίοι είχαν διαφύγει από τις νότιες Πολιτείες προς τον βορρά σε αναζήτηση της ελευθερίας τους, να παραδίδουν αυτούς στις αρχές. Από το χρονικό αυτό σημείο ήδη οι Η.Π.Α. είχαν αντιμετωπίσει με ενάργεια το πρόβλημα που ετίθετο από την άρνηση πολλών λευκών βορείων να συλλάβουν και να παραδώσουν στις αρχές τους φυγάδες νέγρους γιατί κάτι τέτοιο αντέκειτο, όπως είναι αντιληπτό, σε θεμελιώδεις ηθικές πεποιθήσεις τους.

Αργότερα, το αμερικανικό δίκαιο ήλθε αντιμέτωπο με το ζήτημα της αρνήσεως των Μαρτύρων του Ιεχωβά να αποτίουν φόρο τιμής στην Αμερικανική σημαία, πρακτική που είτε επιβαλλόταν από το νόμο είτε όχι, πάντως, συνηθιζόταν σε πολλά σχολεία των Η.Π.Α.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι Η.Π.Α. αντιμετώπισαν πάλι σε ευρεία κλίμακα το πρόβλημα της αντίδρασης των μαύρων σε διαχωριστικές πρακτικές και νόμους των επιμέρους Πολιτειών: πολλοί μαύροι προέβαιναν σε πράξεις καταλήψεως δημοσίων ή ιδιωτικών χώρων που επέβαλλαν αυτό το διαχωρισμό για να υποδηλώσουν την αντίθεσή τους με τη σχετική νομοθεσία.

Τα προβλήματα πολιτικής ανυπακοής διογκώθηκαν περί τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές της δεκαετίας του 1970, λόγω της αρνήσεως πολλών αμερικανών να καταταγούν στις ένοπλες δυνάμεις και να υπηρετήσουν κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Οι αντιρρησίες υποστήριζαν είτε ότι η υποχρεωτική κατόπιν κληρώσεως στράτευση ήταν παράνομη, είτε ότι ο συγκεκριμένος πόλεμος ήταν άδικος, είτε, τέλος, αντιδρούσαν γενικά σε κάθε έννοια υποχρεωτικής θητείας πάνω στην βάση ειρηνιστικών πεποιθήσεων.

Περισσότερα