Δικαιοσύνη, η ουσία της πολιτικής

του Σταύρου Τσακυράκη

Τα Νέα
15 Μαρτίου 2013

Αναρωτιόμουν πάντα γιατί ο πολιτειολόγος του ναζισμού Καρλ Σμιτ έχει πέραση. Ασφαλώς όχι επειδή οι ναζιστικές ιδέες έχουν απήχηση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η επιρροή του οφείλεται στη γοητεία που ασκεί σε κάποιους κύκλους της Αριστεράς, με τους οποίους έχει ένα κοινό ιδεολογικό στοιχείο: την έχθρα προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Πρόκειται για μια Αριστερά που, ακόμη και μετά το τέλος του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού, δεν συμφιλιώθηκε ποτέ με τις αξίες της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Γι' αυτό δεν είχε καμιά δυσκολία να παραβλέψει το χρώμα της δικτατορίας που ενίσχυσε η θεωρία του Καρλ Σμιτ. Κρατούσε την επιχειρηματολογία του για την πολιτική ως μέθεξη ενός πλασματικού λαού υπό την ηγεσία ενός αυτόκλητου καθοδηγητή. Την περιφρόνησή του προς τους τύπους και τις διαδικασίες, τον εκθειασμό της πράξης που γίνεται στο όνομα του λαού. Στην πιο απλουστευτική της μορφή η φιλοσοφία αυτή εκφράστηκε από συνθήματα του τύπου «μόνος θεσμός είναι ο λαός» ή «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη».

Οσο και να φαίνεται παράξενο, ο Σμιτ διατύπωσε ένα δόγμα που βρισκόταν σε πλήρη αντιστοιχία με την πρακτική της Γ' Διεθνούς. Εννοώ τη διάκριση που έκανε μεταξύ φίλου και εχθρού, την οποία θεωρούσε ως την ουσία της πολιτικής, το κύριο χαρακτηριστικό της κοινωνικής οργάνωσης. Πράγματι, η πολιτική δεν ήταν, κατ' αυτόν, η καθημερινή (λογιστική) διοίκηση των κοινωνικών σχέσεων, αλλά η συσπείρωση των φίλων στη βάση διάκρισης από τους εχθρούς με απόγειο τον αναπόφευκτο πόλεμο μεταξύ τους. Ο δεσμός και η αφοσίωση των φίλων μαζί με την προθυμία εξόντωσης των εχθρών (εξωτερικών ή εσωτερικών) αποτελούσαν τα συνδετικά στοιχεία της κοινωνικής ένωσης.

Είναι η ουσία της πολιτικής ο πόλεμος μεταξύ εχθρών και φίλων; Στις πιο μαύρες στιγμές της Ιστορίας μας, Eμφύλιος, διαίρεση εθνικοφρόνων και μη, δικτατορία, για να σταθώ μόνο στο πρόσφατο παρελθόν, φαίνεται ότι επιβεβαιώναμε το δόγμα του Σμιτ. Στη μεταπολιτευτική δημοκρατία σβήσαμε τις παλιές διαχωριστικές γραμμές, αλλά εξακολουθούσαμε να πολιτευόμαστε με έντονες διαιρέσεις, μολονότι αναμφίβολα λιγότερο δραματικές από αυτές του παρελθόντος. Τώρα πάλι στην κρίση που διανύουμε σχηματίζονται νέα στρατόπεδα φίλων και εχθρών. Διάφορες πολιτικές ομάδες και κόμματα χρησιμοποιούν εμφυλιοπολεμικό λόγο (δωσίλογοι, γερμανοτσολιάδες), στους τοίχους βλέπουμε συνθήματα με τη λέξη «θάνατος», είδαμε κρεμάλες στην Πλατεία Συντάγματος και φυσικά ξεφύτρωσε ένα νεοφασιστικό κόμμα, η Χρυσή Αυγή, που έχει «βρει» τους δικούς της εχθρούς και τους κυνηγάει. Μήπως, λοιπόν, ζούμε στιγμές αποθέωσης της πολιτικής και δεν το καταλαβαίνουμε;

Περισσότερα

Shylock on Trial: The Appellate Briefs

William Shakespeare is inextricably linked with the law, his plays rich in its terms, settings, and thought processes. In Shylock on Trial: The Appellate Briefs, the Hon. Richard A. Posner and Charles Fried rule on Shakespeare’s classic drama The Merchant of Venice. Framed as a decision argued by two appellate judges of the period in a trial following Shylock’s sentencing by the Duke of Venice, these essays playfully walk the line between law and culture, dissecting the alleged legal inconsistencies of Shylock’s trial while engaging in an artful reading of the play itself. The resultant opinions shed fresh light on the relationship between literary and legal scholarship, demonstrating how Shakespeare’s thinking about legal concepts and legal practice points to a deep and sometimes vexed engagement with the law’s technical workings, its underlying premises, and its social effects.

           

Τα όρια του συνταγματικού πατριωτισμού και η διεθνής ανάγνωση του Μνημονίου

του Παναγιώτη Γκλαβίνη

Νομικό Βήμα
Δεκέμβριος 2013

Α. Εισαγωγή: Συνταγματικός πατριωτισμός στην Ευρωζώνη και αντιμετώπιση της κρίσης

Το Κοινοβούλιο δεν πιέζεται μόνο από πάνω, από την εκτελεστική εξουσία, αλλά και από κάτω, από τα κόμματα και τους πολίτες που εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους επειδή ορισμένα πολύ σημαντικά θέματα δεν συζητιούνται επαρκώς. Τα Κοινοβούλια δεν είναι απλοί νομοθετικοί μηχανισμοί λήψης αποφάσεων. Επιτελούν και μια ανακλαστική λειτουργία σε σχέση με την κοινωνία. Εάν δεν είναι σε θέση να την εκπληρώσουν, μπορεί να χάσουν γρήγορα τη νομιμοποίησή τους.

Το παράπονο αυτό, θα μπορούσε να το εκφράσει οιοσδήποτε Έλληνας πολίτης παρατηρεί τον τρόπο με τον οποίο αναγκάζεται να λειτουργεί συχνά η Βουλή τον καιρό των Μνημονίων. Από την ψήφιση του πρώτου μνημονιακού νόμου 3845/2010 και μετά, το Ελληνικό Κοινοβούλιο έχει πολλές φορές κληθεί να διεκπεραιώσει μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες και με συνοπτικές διαδικασίες σημαντικά σχέδια νόμου σε εκπλήρωση μνημονιακών υποχρεώσεων, προκειμένου η Κυβέρνηση να προλάβει ένα Eurogroup ή μια Σύνοδο Κορυφής για να πετύχει την εκταμίευση μιας δόσης ή την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους της χώρας. Αποκορύφωμα αυτής της όψιμης κοινοβουλευτικής πρακτικής αποτέλεσε ο νόμος 4093/2012, που κατατέθηκε στη Βουλή με τη μορφή ενός και μόνο άρθρου, εγείροντας ενστάσεις περί της συνταγματικότητας της ακολουθούμενης διαδικασίας υπό το φως των άρθρων 76 § 1 και 72 § 4 Συντ. Και όμως, το παράπονο αυτό εκφράστηκε από ένα Γερμανό πολίτη τον Σεπτέμβριο του 2011.

Απευθυνόταν στην εκτελεστική εξουσία της χώρας του, την οποία προειδοποιούσε πως δεν ήταν δυνατό να φέρνει πάντοτε τους Γερμανούς βουλευτές προ τετελεσμένων γεγονότων με τη δικαιολογία ότι κινδύνευε το Ευρώ, ζητώντας τους κάθε φορά να απλώσουν ένα όλο και μεγαλύτερο αλεξίπτωτο για τις δανειζόμενες χώρες όπως η δική μας, χωρίς μια διεξοδική συζήτηση επί του θέματος. Δεν επιτρέπουμε στο Κοινοβούλιό μας να ακούσει την κοινωνία που εκπροσωπεί, παραπονείται ο Ευρωπαίος συμπολίτης μας. Και να του πει τι ακριβώς η γερμανική κοινωνία, θα ρωτούσε εύλογα κάποιος από μας. Προφανώς, ότι θα πρέπει να σταματήσει η χώρα του να δανείζει άλλες χώρες σαν τη δική μας. Και μετά τι; Το χάος; Μήπως τελικά οι κανόνες του οικονομικά αυτονόητου δεν είναι και τόσο αυτονόητοι στις δημοκρατίες μας;

Διαβάστε το άρθρο (PDF)