Λαθρεπιβάτες της απείθειας

του Κωστή Παπαϊωάννου

Τα Νέα
21 Απριλίου 2011

Καθώς η χώρα βυθίζεται ταχύτατα στη δίνη της πολυεπίπεδης κρίσης, η επιµονή στην ακριβολογία φαντάζει ίσως περιττή πολυτέλεια ή εθελοτυφλία. Κι όµως, τώρα είναι που οι λέξεις βαραίνουν περισσότερο.

Μια έννοια που «ελαφραίνει επικίνδυνα» τον τελευταίο καιρό είναι η πολιτική ανυπακοή. Ο γεννήτοράς της, ο Χένρι Ντέιβιντ Θορό (δείτε το βιβλίο του Περί πολιτικής ανυπακοής, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1849), υποστήριζε πως ο πολίτης που δεν εκχωρεί τη συνείδησή του στον νοµοθέτη µπορεί να παραβιάζει έναν άδικο νόµο µε σκοπό να καταργηθεί. Και ο Τζον Ρολς (κορυφαίο του βιβλίο, η Θεωρία της δικαιοσύνης, ελληνική έκδοση Πόλις, 2001) υποστήριζε πως η πολιτική ανυπακοή εµπνέεται από τις αρχές της δικαιοσύνης οι οποίες διαπνέουν το Σύνταγµα και τους κοινωνικούς θεσµούς. Τελείται µη βίαια, δηµόσια, ανοιχτά και έπειτα από κατάλληλη προειδοποίηση.

Αυτή η ανυπακοή λοιπόν µπορεί να καταξιώσει εκείνον που µε τις πράξεις του επιβεβαιώνει και ολοκληρώνει την ιδιότητα του πολίτη. Εκείνον που δρα ως επώνυµο πρόσωπο και αναλαµβάνει τις ευθύνες των πράξεών του όταν – και µόνο όταν – τα νόµιµα µέσα κατά µιας ουσιώδους και σαφούς αδικίας αποδεικνύονται άχρηστα. Αυτού του είδους η ανυπακοή, έλεγε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, εκφράζει σεβασµό προς τον νόµο. Ο Κινγκ δεν επαγγελλόταν οποιαδήποτε ανυπακοή ή αντίσταση στον άδικο νόµο αλλά εκείνη που γίνεται δηµόσια, αποφεύγει τη βία και είναι έτοιµη να αποδεχθεί την ενδεχόµενη κύρωση για την παράβαση του νόµου.

Περισσότερα