Νίκος Αλιβιζάτος: Ίσως τα καταφέρουμε

Συνέντευξη στην Αγγελική Μπιρμπίλη

Athens Voice
18 Μαΐου 2011

Είναι πρωί, στο γραφείο επικρατεί ηρεμία, στοίβες τα βιβλία δίνουν τον τόνο. Έξω, η πόλη είναι ανήσυχη. Τα συνδικάτα ετοιμάζονται για τη γενική απεργία, η κυβέρνηση για τη σκληρή διαπραγμάτευση του νέου μνημονίου, οι «πατριώτες» περιμένουν τη νύχτα για να πάρουν το νόμο στα χέρια τους – με κοινωνική ανοχή. Πόσες τραγωδίες αντέχει η πόλη;

Όλη την εβδομάδα μετράμε τραυματίες και νεκρούς. Ενδοκυβερνητικές συγκρούσεις, συγκρούσεις στους δρόμους. Τυφλές ρατσιστικές επιθέσεις και πράξεις «συμβολικής βίας» από «επαναστάτες» που αποδέχονται σαν παράπλευρη απώλεια την πιθανότητα να καούν κάποιοι τυχαίοι στη διπλανή λαϊκή. Έχουμε χάσει την ψυχή μας;

Η οικονομική κρίση έχει εκτραπεί σε πολιτική και κοινωνική κρίση, η συναίνεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων είναι αδύνατη, η παρακμή είναι ασυγκράτητη. Στο μεταξύ στην Ευρώπη άλλοι αποφασίζουν την τύχη μας για τα επόμενα πολλά χρόνια. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, διαπιστώνω διαβάζοντας το εξαιρετικό βιβλίο Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική Ιστορία, 1800-2010 (εκδ. Πόλις). Μια μελέτη επτακοσίων σελίδων, πολύτιμος οδηγός συμπυκνωμένων πληροφοριών, αποκαλυπτικός για τη νεότερη Ελλάδα. Μια ιστορική και πολιτική αναδρομή που, μέσα από τις γραμμές των Συνταγμάτων, μεταδίδει σε πείσμα της ζοφερής επικαιρότητας αισιοδοξία.

Στο γραφείο του, o Νίκος Αλιβιζάτος με υποδέχεται με ηρεμία. Μια ηρεμία που η πόλη και η κοινωνία χρειάζεται απελπισμένα. Ηρεμία που θα νοσταλγήσουμε...

Κύριε καθηγητά, ποια πιστεύετε ότι είναι η σοβαρότερη εχθρική πράξη εναντίον του Συντάγματος, από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα;


Δύσκολη ερώτηση. Υπάρχουν δηλώσεις που αμφισβητούν το κύρος του Συντάγματος, για παράδειγμα, η αμφισβήτηση της αμεροληψίας των Δικαστών. Υπάρχει αμφισβήτηση των θεσμών - η περίφημη δήλωση του Ανδρέα στην Κοζάνη, «δεν υπάρχουν θεσμοί παρά μόνο ο λαός». Αν μιλάτε όμως για συγκεκριμένες πράξεις, συμβολικής ίσως σημασίας, θα έλεγα ότι ήταν η αποδοχή ενός ποσού, αν δεν κάνω λάθος, 2.000.000 δολαρίων κατατεθειμένων σε Ελβετικό λογαριασμό ως ενίσχυση πολιτικού κόμματος από τον Αντιπρόεδρο της Κυβερνήσεως το 1988 ή 1989. Το ποσό αυτό, υπενθυμίζω, είχε καταβάλει –και δε νομίζω ότι αμφισβητείται– ο επιχειρηματίας Κοσκωτάς.

Για ποιους λόγους υπάρχουν τόσο έντονες και συχνές διαφωνίες μεταξύ των συνταγματολόγων; Υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι ανάγνωσης της συνταγματικότητας;

Νομίζω και της νομιμότητας γενικότερα. Περίπου για όλα τα ζητήματα εμείς οι νομικοί μπορούμε να υποστηρίξουμε διαφορετικές απόψεις. Μόνο ένα παράδειγμα θα σας πω για να χαμογελάσετε. Μιλάμε για την ψήφο Αλευρά το 1985. Με στο Πανεπιστήμιο υπάρχει μεγάλη ένταση και εξετάζω προφορικά. Λέω στους φοιτητές, πως εν πάση περιπτώσει υπάρχουν μερικές διατάξεις του Συντάγματος που δε μπορούν να αμφισβητηθούν, παραδείγματος χάρη, ότι η θητεία της Βουλής είναι τετραετής. Πετάγεται ένας στην προφορική εξέταση και λέει «Γιατί κύριε Καθηγητά; Κι αυτό μπορεί να αμφισβητηθεί». «Τι εννοείτε;». «Ότι τα έτη είναι Κινέζικα. Πού λέει το Σύνταγμα ότι δεν είναι;» Με άλλα λόγια, για να σοβαρέψουμε, πάντοτε υπάρχουν διχογνωμίες. Ο βαθμός ωριμότητας μιας χώρας, κατά τη γνώμη μου, προκύπτει από το πόσο ανεβάζεις τον πήχη, δηλαδή το πόσο μερικές ρυθμίσεις, πραγματικά δεν μπορούν να αμφισβητηθούν –τι σημαίνει, για παράδειγμα, αδιάβλητες εκλογές; Νομίζω ότι εάν δεν υπάρχει αμφισβήτηση εκεί, η χώρα είναι σε καλό δρόμο.

Περισσότερα