Η ατυχής νομοθετική τροποποίηση της διαδικασίας επιλογής των Προεδρείων των Ανωτάτων Δικαστηρίων

του Αντώνη Μανιτάκη

www.constitutionalism.gr
13 Σεπτεμβρίου 2010

Με το άρθρο 1 του νόμου 3841/2010 τροποποιήθηκε η διαδικασία επιλογής των Προεδρείων των Ανωτάτων Δικαστηρίων με την παρεμβολή της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, η οποία καλείται να διατυπώσει γνώμη επί της προεπιλογής υποψηφίων που κάνει ο Υπουργός Δικαιοσύνης. Η διοικητική Ολομέλεια του ΣτΕ θεώρησε, όταν κλήθηκε από τον Υπουργό να εκφέρει σχετική γνώμη, την τροποποίηση αντισυνταγματική και η διάσκεψη των Προέδρων δεν κατάφερε να διατυπώσει «γνώμη», επειδή τα κόμματα της Αντιπολίτευσης αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη διαδικασία κρίνοντας το νόμο αντισυνταγματικό. Η μελέτη εξετάζει αναλυτικά τους λόγους αντισυνταγματικότητας και επισημαίνει τις αθέλητες θεσμικές και πολιτικές παρενέργειες του νόμου.

Όταν ο κοινός νομοθέτης αγνοώντας τη βούληση του αναθεωρητικού επιχειρεί να τον υποκαταστήσει

1. Τουλάχιστον ως ατυχής θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης, με την οποία τροποποιήθηκε η διαδικασία επιλογής των Προέδρων και Αντιπροέδρων των Ανωτάτων δικαστηρίων, που καθόριζε η παράγραφος 3 του άρθρου 49 του Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών. Και τούτο, όχι μόνον διότι η σχετική νομοθετική τροποποίηση ήγειρε από την αρχή σοβαρά ζητήματα αντισυνταγματικότητας, αλλά κυρίως διότι αποδοκιμάστηκε πολιτικά και συνταγματικά από το ίδιο το όργανο το οποίο είχε κληθεί να θεραπεύσει τις αδυναμίες της προηγούμενης ρύθμισης αντικαθιστώντας τη μονομερή κυβερνητική επιλογή από την παρεμβολή μιας πρόσθετης συναινετικής-διακομματικής ‘προεπιλογής’ οργάνου της Βουλής. Πράγματι, το όργανο που έπρεπε σύμφωνα με το νόμο να πραγματώσει και να δικαιώσει τη νομοθετική πρωτοβουλία, δηλαδή η Διάσκεψη των Προέδρων, δεν κατάφερε, παραδόξως, πέρα από κάθε προσδοκία, να συναινέσει στη διατύπωση ‘συναινετικής γνώμης’ προς τον Υπουργό, όπως απαιτούσε ο νόμος και ευελπιστούσε ο νομοθέτης. Τούτο συνέβη, διότι σύμπασα η Αντιπολίτευση θεώρησε τη νομοθετική τροποποίηση της συνταγματικής διαδικασίας επιλογής των επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας, αντισυνταγματική.

Η παταγώδης αυτή αποτυχία της πρώτης εφαρμογής του νόμου κατέστησε τη νέα διαδικασία επιλογής στην πράξη ανενεργό και έπληξε ανεπανόρθωτα τη νομιμοποιητική δύναμη και, τελικά, το ίδιο το κύρος του νόμου. Υπονόμευσε εξ αυτού του λόγου και την μελλοντική εφαρμογή του, η οποία καθίσταται πλέον προβληματική.

Περισσότερα